W ostatnim wpisie pochylaliśmy się nad rozwojem dziecka trzyletniego. W związku z tym, konieczne staje się teraz zwrócenie uwagi na rozwój czterolatka. Jakie umiejętności są charakterystyczne dla tego wieku? I co w takim razie powinno nas niepokoić? O czym rozmawiać z rodzicami i na czym się skupić w czasie obserwacji dziecka?
Czterolatek to wulkan energii, którą często trudno jest opanować. Wszędzie jest go pełno i nie sposób czasem za nim nadążyć. Mówi się nawet, że to takie żywe srebro. Wydaje się, że jest „niegrzeczny”, bo buntuje się i protestuje. Bywa, że neguje wszystko to, co mówią osoby dorosłe. Dodatkowo dochodzą do tego trudności związane z radzeniem sobie z emocjami. Dziecko czteroletnie jest jeszcze bardziej chwiejne w tym obszarze niż trzylatek. Szybko przechodzi w związku z tym od śmiechu do płaczu i krzyku.
Dziecko, które ma 4 lata jest też niezwykle ciekawe tego, co znajduje się w jego otoczeniu. Jest otwarte na nowość i staje się coraz bardziej samodzielne. Konieczne jest więc pozwolenie mu na to, aby wykonywało niektóre czynności bez pomocy ze strony nauczyciela czy rodzica. Należy więc pozwolić mu chociażby na to, aby samodzielnie się ubierało czy wykonywało czynności higieniczne. Dobrze jest również zachęcać go do tego, aby podejmowało proste decyzje, np. wybór koloru czapki czy spodni.
Czterolatek zaczyna odczuwać zdecydowanie większa potrzebę przebywania z innymi dziećmi. Lubi ich towarzystwo i potrafi się już wspólnie z innymi bawić. Ale jednocześnie, dochodzi często do konfliktów pomiędzy dziećmi w tym wieku. Jest to związane z silną potrzebą niezależności każdego czterolatka oraz jego buntem. Pojawia się więc walka o dominację czy zabawkę, próba narzucenia swojego zdania innymi (np. w kwestii wyboru zabawy). Dzieci w tym wieku nie lubią się podporządkowywać, dlatego też często sprawdzają granicę zarówno innych dzieci, jak również dorosłych. W tym wieku można także zauważyć niezwykłą fascynację wszystkim tym, co zakazane. Dlatego też czterolatki mogą chętnie korzystać z „brzydkich” słów.
Jakie umiejętności pojawiają się w tym wieku? W zakresie rozwoju społeczno-emocjonalnego:
1)Dziecko wchodzi w okres uporu i buntu.
2)Może, w chwilach złości bić, kopać, uciekać czy rzucać przedmiotami.
3)Napady złości pojawiają się dość często.
4)Bywa, że używa brzydkich słów lub niegrzecznie zwraca się do innych osób.
5)Przekracza i łamie granice, często przeciwstawia się kierowanym do niego poleceniom.
6)Fantazjuje.
7)Chętnie wchodzi w dyskusję z innymi osobami.
8)Bawi się wspólnie z innymi dziećmi.
Zmiany zachodzą również w zakresie rozwoju poznawczego. Tutaj można zaobserwować:
1)Intensywny rozwój mowy – dziecko swobodnie korzysta już z ok. 1500 słów.
2)Prawidłowo określa położenie przedmiotów.
3)Potrafi sprawnie liczyć co najmniej do czterech.
4)Powoli zaczyna opanowywać następstwo po sobie różnych czynności, np. wczoraj, dzisiaj, po śniadaniu.
5)Dopytuje się o znaczenie różnych słów.
6)Potrafi się skupić dłużej na jakiejś czynności, chętnie słucha długich historii.
7)Zadaje bardzo dużo pytań.
8)Szybko uczy się wierszy i piosenek. Bywa, że samodzielnie układa piosenki.
9)Pojawia się umiejętność zabawy tematycznej, np. w sklep, wyścigi.
Zmienia się także wygląd fizyczny dziecka czteroletniego i jego umiejętności w zakresie motoryki. Tutaj należy zwrócić uwagę, ze dziecko:
1)Umiejętnie korzysta z widelca czy łyżki.
2)Potrafi się samodzielnie ubrać i rozebrać. Niekiedy tylko potrzebuje pomocy ze strony osoby z zewnątrz.
3)Jest w stanie wykonywać czynności higieniczne, takie jak korzystanie z toalety czy mycie zębów.
4)Lepiej radzi sobie z rysowaniem.
5)Skacze na 1 nodze oraz wspina się po drabinie.
6)Układa sprawnie puzzle, mające min. 10 elementów.
Widać więc, że rozwój czterolatka charakteryzuje wiele zmian. Dlatego też dziecko nie zawsze jest w stanie poradzić sobie z emocjami. Konieczne jest więc udzielanie młodemu człowiekowi wsparcia i pomocy w tym zakresie. Niezbędne staje się tłumaczenie i wyjaśnianie norm i zasad oraz zapoznawanie dziecka z naszymi oczekiwaniami. Dodatkowo, należy pozwolić mu na bycie samodzielnym. Wszystkie te działania będą sprzyjały rozwojowi dziecka i pomagały mu radzić sobie z pojawiającymi się trudnościami czy wyzwaniami.